De denkhoeden van de Bono

Stel je voor, je staat voor een belangrijke beslissing en je weet niet wat je moet kiezen. Of je bent met anderen in overleg en het lijkt of je niet op dezelfde golflengte zit. De één komt met argumenten, de ander met gevoelens en de derde wil het niet over details maar de grote lijnen hebben. Iedereen heeft zijn eigen manier van denken: een eigen referentiekader. Het overleg verloopt niet efficiënt en je voelt je niet gehoord. De oorzaak is dat anderen met meningen elkaar probeert te overtuigen in plaats van écht naar elkaar te luisteren.

Denkhoeden van de Bono: denken vanuit verschillende denkrichtingen

De denkhoeden van de Bono laten je ervaren dat er verschillende manieren van denken zijn. Andere manieren dan jij wellicht gewend bent te gebruiken. Je ervaart wat is om vanuit verschillende invalshoeken naar hetzelfde probleem te kijken. Anders hoeft niet verkeerd te betekenen, het is een denkrichting. Het uitgangspunt is dat iedereen gelijk heeft, maar dat de situatie waarin verschilt.

Edward de Bono, een internationale autoriteit op het gebied van conceptueel denken heeft de zes denkhoeden ontwikkeld. Hij geeft aan dat deze methode voor iedereen en overal toepasbaar is. Belangrijk is dat het helder en eenvoudig toepasbaar is. Iedereen heeft een favoriete denkhoed. Wanneer er regelmatig van hoofddeksel gewisseld wordt, bevordert dat de effectiviteit van het overleg.

De zes kleuren van de denkhoeden van de Bono

Wit: is geen kleur: het is neutraal en objectief. De witte hoed representeert objectieve feiten en cijfers. Deze kunnen onomstotelijk vastliggen, maar het kan ook gaan om veronderstelde feiten en cijfers. In het laatste geval wordt wel gedacht dat ze waar zijn, maar zijn deze nog niet op juistheid nagetrokken. Vooroordelen of emoties blijven bij de witte hoed achterwege. Er wordt gekeken welke relevante informatie beschikbaar is en waar zich nog leegtes bevinden. Om deze gaten op te vullen, moeten er gerichte vragen worden gesteld.

Rood: onvrede of andere emoties. De rode hoed symboliseert dan ook het emotionele standpunt van degene die de hoed draagt. Vermoedens, intuïtie en ingevingen hebben hier een plaats. Degene met de rode hoed geeft aan hoe hij gevoelsmatig over de zaak denkt, inclusief gevoelsoordelen. De rode hoed heeft daarmee een belangrijke legitimerende functie: vaak worden gevoelens door anderen namelijk vrij gemakkelijk weggeschoven. Het is niet nodig om de gevoelens te beargumenteren of rechtvaardigen.

Zwart: is geen kleur, somberheid en negativiteit. De zwarte hoed staat daarom voor de negatieve aspecten, de redenen waarom iets niet kan worden gedaan. Degene met de zwarte hoed speelt advocaat van de duivel. Het geeft bijvoorbeeld aan waarom iets niet zal werken, door gebreken en fouten in een ontwerp of gedachtegang bloot te leggen. Het gaat hier nadrukkelijk niet om een betoog, maar om een objectieve poging om negatieve elementen aan het geheel toe te voegen. Negatief gekleurde vragen horen dan ook de zwarte hoed.

Geel: optimisme, hoop en positieve manier van denken, gericht op constructieve bijdragen, opportunisme en het opsporen van kansen. De persoon met de hele hoed verkent en onderzoekt de dingen op hun waarde en voordelen. Hij denkt dus actief mee en komt met suggesties en voorstellen.

Groen: uitbundig groeiende vegetatie op een vruchtbare voedingsbodem. De groene hoed symboliseert dus creativiteit, nieuwe inzichten en denkbeelden. Het gaat om beweging, misschien zelfs provocatie. Zoeken naar alternatieven is een fundamenteel onderdeel van groen denken, waarbij verder denken dan het voor de hand liggende vooropstaat. Het ene idee kan een opstapje zijn voor een volgend idee. Zij durven denken en komen los van patronen, dat is hierbij cruciaal.

Blauw: is een koele kleur. De blauwe hoed wordt geassocieerd met de organisatie van het denkproces en het gebruik van de overige hoeden. Bijvoorbeeld door het opzetten van de hoeden op verschillende momenten voor te stellen. Blauw gaat over de wijze waarop het overleg verloopt. Zo grijpt de blauwe hoed in wanneer een bepaalde kleur onvoldoende aan bod komt. Degene met de blauwe hoed heeft bovendien de rol van controleur en handhaaft de discipline.

Doeltreffend en eenvoudig creatief denken

Wat de denkhoeden je opleveren is dat er samen gedacht wordt in plaats van het denken in stellingen. Het leidt tot minder conflicten en een betere samenwerking. De denkprocessen zijn aangenaam en doeltreffend als ze helder en eenvoudig verlopen. Door gebruik te maken van een denkhoed, kan er eenvoudig worden overgeschakeld naar een ander denkperspectief.

De denkhoeden zijn eenvoudig in gebruik. Het zijn zes denkrichtingen, zes rollen. Je kan deze methode inzetten wanneer je maar wilt.